Een rondleiding in ons nachtbrein: de slaapfases

Key takeaways

• Elke nacht gaan we 4 verschillende slaapfases door: de inslaapfase, de lichte slaapfase, de diepe slaap en de REM slaap
• Elke nacht ga je een paar keer door dezelfde cyclus, waarbij de REM slaapfase telkens langer wordt.
• Een volwassene heeft gemiddeld 2 uur diepe slaap nodig
• Een slaaptekort kan schadelijke gezondheidseffecten veroorzaken

Elke avond ga je slapen en elke morgen word je wakker. Maar wat gebeurt er nu eigenlijk als we aan het slapen zijn? Of de nachten nu 4 uur of 10 uur duren, telkens gaan we enkele gedefinieerde fasen door. De inslaapfase, de lichte slaapfase, REM en diepe slaap. Misschien weet je wel al iets van deze slaapfasen, of misschien heb je er nog nooit van gehoord? Geen probleem, in deze blog wordt elke fase voor jou apart besproken.

De inslaapfase

De inslaapfase of de dutjesfase is de fase tussen waakzaamheid en slaap, waarin we steeds slaperiger worden en uiteindelijk in slaap vallen. Deze fase duurt gemiddeld ongeveer 5-10 minuten en tijdens deze fase verandert de activiteit van ons brein. Onze ogen bewegen trager en onze spieren ontspannen zich, waardoor we steeds slaperiger worden.
Tijdens de inslaapfase zijn we nog steeds in staat om wakker te blijven, maar het wordt steeds moeilijker om alert te blijven naarmate we dichter bij de slaap komen.

De lichte slaapfase

De lichte slaap, NREM (Non Rapid Eye Movement) fase 1-2, is de fase tussen waakzaamheid en diepe slaap en het lichaam en de hersenen zijn nog niet volledig in slaap. In deze fase is het gemakkelijk om wakker te worden van geluiden of andere prikkels en is de slaap nog oppervlakkiger. Tijdens deze fase kunnen de oogbewegingen nog steeds waargenomen worden en de hersenen zijn nog steeds actief. Het is normaal om tijdens de nacht meerdere keren wakker te worden tijdens de lichte slaap, maar het is niet noodzakelijk om wakker te worden om verder te gaan met de diepe slaap. De lichte slaap duurt over het algemeen ongeveer 60 minuten en is belangrijk voor de gezondheid van het lichaam en de hersenen.

Diepe slaap

De diepe slaap (NREM stage 3) is een fase is gekenmerkt door regelmatige ademhaling, een dalend hartritme en ontspannen spieren. Tijdens de diepe slaap zijn we niet wakker en ons brein is actief bezig met het verwerken van informatie en het herstellen van het lichaam. Het duurt ongeveer 20 minuten voordat we in deze fase komen. Ook duurt deze fase gemiddeld 20 minuten. Als we tijdens deze fase wakker worden, voelen we ons verward en het duurt soms even voordat we ons realiseren waar we zijn. De diepe slaap is belangrijk voor onze lichamelijke rust en herstel. Op het einde van deze blog bespreken we waarom voldoende (diepe) slaap enorm belangrijk is.

De REM-slaap

De REM-slaap (Rapid Eye Movement) is een belangrijk onderdeel van de slaapcyclus en vindt meestal plaats ongeveer 90 minuten na het in slaap vallen. Deze fase duurt ongeveer 20-30 minuten en wordt gekenmerkt door snelle oogbewegingen, hoge hersenactiviteit en een verhoogde hartslag en ademhaling.
Tijdens de REM-slaap zijn onze spieren verlamd en zijn we niet bewust wakker, maar ons brein is actief bezig met dromen en het verwerken van emoties, gedachten en ervaringen. De REM-slaap is belangrijk voor onze emotionele en cognitieve gezondheid en voor ons vermogen om te leren en te onthouden.
Het duurt ongeveer 60-90 minuten voordat we in de REM-slaap komen, afhankelijk van de individuele slaapcyclus en slaapgewoonten. Het is normaal om ongeveer 4-5 keer per nacht in de REM-slaap te zijn, en de duur van deze fase neemt toe naarmate de nacht vordert.

Het gemiddeld slaapschema

Een gemiddeld nachtelijk slaapschema ziet er als volgt uit:

• Inslaapfase (0-15 minuten): Het lichaam ontspant en de hartslag en ademhaling vertragen.
• Lichte slaapfase (15 minuten - 1 uur): Het lichaam blijft ontspannen en de spieren worden nog steeds niet aangetast door bewegingen.
• Diepe slaapfase (1 - 1,5 uur): Het lichaam is het meest ontspannen en de spieren zijn niet gevoelig voor bewegingen.
• REM-slaapfase (1,5 uur - einde van de nacht): Deze fase wordt gekenmerkt door snelle oogbewegingen en droomachtig bewustzijn.

Dit schema zal zich gedurende de nacht herhalen, met steeds langer wordende REM-slaapfasen. Dus eigenlijk ga je tijdens een nacht een aantal keer dezelfde cyclus door, met het verschil dat je naarmate de nacht vordert zowel minder lang en minder vaak in de diepe slaapfase komt, en langer in de REM-slaapfase.

Is een tekort aan slaap erg?

Bij te weinig slaap kan het lichaam ernstige gezondheidsproblemen ontwikkelen, waaronder:

• Verminderde concentratie en reactiesnelheid
• Geheugenproblemen
• Humor en emotionele instabiliteit
• Verminderde weerstand tegen ziekte
• Verhoogde stress- en bloeddrukniveaus

Elke slaapfase is belangrijk voor de gezondheid en het welzijn van het lichaam, maar de diepe slaapfase is specifiek belangrijk voor de groei en het herstel van spieren en weefsels.

Het exacte aantal uren diep slaap dat je nodig hebt, is afhankelijk van veel factoren, zoals leeftijd, activiteitsniveau en algemene gezondheid. Gemiddeld gezien heeft een volwassene ongeveer 2 uur diepe slaap per nacht nodig, dit is 25% van de hele nacht.

Heb jij slaapproblemen? Lees dan zeker onze blog Slaaproblemen - wat is het en hoe kom je er van af?